Τι είναι φυσικοθεραπεία;
Η φυσικοθεραπεία είναι η επιστήμη που μελετά και εργάζεται την επαναφορά της κίνησης και της λειτουργικότητας στο ανθρώπινο σώμα με φυσικά στοιχεία και φυσικές μεθόδους. Μερικά από αυτά είναι η κίνηση, η θερμότητα, το ψύχος, ο ηλεκτρισμός, ο μαγνητισμός, το φως και ο ήχος.
Από ποιούς εκτελείται η φυσικοθεραπεία;
Εκτελείται από τους φυσικοθεραπευτές, γνωστούς σε πολλές χώρες και ως φυσιοθεραπευτές, από το αγγλικό physiotherapy.
Σε ποια μέρη του σώματος εφαρμόζεται η φυσικοθεραπεία;
Η φυσικοθεραπεία εφαρμόζεται σε όλα τα συστήματα του ανθρώπινου οργανισμού για την αποκατάστασή τους. Εφαρμόζεται στο μυοσκελετικό σύστημα, στο νευρικό, στο καρδιαγγειακό, στο αναπνευστικό, στο γαστρεντερικό, στο ενδοκρινικό και στο ουροποιογεννητικό. Έτσι προκύπτουν αντίστοιχα: H αναπνευστική φυσικοθεραπεία που ασχολείται με χρόνιες παθήσεις όπως οι χρόνια αποφρακτικές πνευμονοπάθειες ή συμπτώματα όπως η δύσπνοια και ο υποαερισμός. Η φυσικοθεραπεία στα νευρολογικά περιστατικά που ξεκινά από μια μερική παράλυση (πάρεση) και φτάνει σ’ ένα αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο. Η φυσικοθεραπεία στα ορθοπεδικά και αθλητικά περιστατικά για τη επίλυση, θεραπεία και πρόληψη μυοσκελετικών προβλημάτων, τραυματισμών και δυσλειτουργιών υπέρχρησης. Η φυσικοθεραπεία στο καρδιαγγειακό όπως αυτής της φλεβικής ανεπάρκειας και του εμφράγματος του μυοκαρδίου.
Επιπροσθέτως, η φυσικοθεραπεία στο πεπτικό που συνήθως έχει να κάνει με περιπτώσεις δυσκοιλιότητας και στο ουροποιογεννητικό για περιπτώσεις ακράτειας και τοκετού. Επίσης, η φυσικοθεραπευτική παρέμβαση υπάρχει και στο ενδοκρινικό που συμβάλλει στην εξισορρόπηση ορμονικών και μεταβολικών διαταραχών όπως η παχυσαρκία, ο σακχαρώδης διαβήτης και η εμμηνόπαυση. Τέλος, μια λιγότερο γνωστή πτυχή της φυσικοθεραπείας είναι αυτή της συνεισφοράς της στη ψυχιατρική που συμβάλλει στην ύπαρξη περισσότερων θετικών συναισθημάτων και λιγότερων συμπτωμάτων άγχους, κρατώντας δραστήριους τους ασθενείς.
Σε ποιες ηλικίες εφαρμόζεται η φυσικοθεραπεία;
Η φυσικοθεραπεία αφορά όλες τις ηλιακές φάσεις του ανθρώπου, από το μικρό παιδί (παιδιατρική φυσικοθεραπεία), τον έφηβο, τον ενήλικα έως τον ηλικιωμένο και υπερήλικο ασθενή, οπότε και καλείται γηριατρική φυσικοθεραπεία.
Σε ποιούς χώρους βρίσκει κάποιος τη φυσικοθεραπεία;
Η ανάγκη για φυσικοθεραπεία εξ’ ορισμού: είναι η ανάγκη για κινητοποίηση και λειτουργική αποκατάσταση ενός συστήματος βρίσκοντας εφαρμογές σε πολλές περιπτώσεις. Κατά συνέπεια εμφανίζεται σε πολλούς χώρους, όπως αυτών της Μονάδας Εντατικής Θεραπείας, τις διάφορες πτέρυγες ενός νοσοκομείου, κέντρου αποκατάστασης, κλινικής, ΚΑΠΗ, ιδιωτικής κατοικίας, δημόσιου ή ιδιωτικού κέντρου φυσικοθεραπείας έως το σχολείο, το γυμναστήριο και τον αγωνιστικό χώρο.
Πώς εφαρμόζεται η φυσικοθεραπεία;
Η φυσική θεραπεία χρησιμοποιείται για τη βελτίωση της ποιότητας της ζωής ενός ασθενούς μέσω αξιολόγησης (εξέταση, διάγνωση, πρόγνωση, φυσική παρέμβαση και εκπαίδευση του ανθρώπου). Ένας φυσικοθεραπευτής για να καταρτίσει ένα θεραπευτικό σχέδιο χρησιμοποιεί για το σκοπό αυτό ιστορικό και σωματική αξιολόγηση, ενσωματώνοντας πολλές φορές τα αποτελέσματα εργαστηριακών και απεικονιστικών μεθόδων όπως οι ακτινογραφίες, η αξονική και η μαγνητική τομογραφία. Τέλος, μπορεί να χρησιμοποιεί στην αξιολόγησή του, ευρήματα από ηλεκτροδιαγνωστικές δοκιμές όπως αυτές του ηλεκτρομυογραφήματος και του ελέγχου ταχύτητας αγωγιμότητας νεύρων, καθώς και αποτελέσματα βιοχημικών εξετάσεων.
Πώς πραγματοποιούνται όλα τα παραπάνω στην κλινική πράξη;
Η φυσική θεραπεία χρησιμοποιείται για τη βελτίωση της ποιότητας της ζωής ενός ασθενούς μέσω αξιολόγησης (εξέταση, διάγνωση, πρόγνωση, φυσική παρέμβαση και εκπαίδευση του ανθρώπου). Ένας φυσικοθεραπευτής για να καταρτίσει ένα θεραπευτικό σχέδιο χρησιμοποιεί για το σκοπό αυτό ιστορικό και σωματική αξιολόγηση, ενσωματώνοντας πολλές φορές τα αποτελέσματα εργαστηριακών και απεικονιστικών μεθόδων όπως οι ακτινογραφίες, η αξονική και η μαγνητική τομογραφία. Τέλος, μπορεί να χρησιμοποιεί στην αξιολόγησή του, ευρήματα από ηλεκτροδιαγνωστικές δοκιμές όπως αυτές του ηλεκτρομυογραφήματος και του ελέγχου ταχύτητας αγωγιμότητας νεύρων, καθώς και αποτελέσματα βιοχημικών εξετάσεων.
Ποιές μεθόδους και τεχνικές περιλαμβάνει το θεραπευτικό έργο του φυσικοθεραπευτή;
Το θεραπευτικό έργο του φυσικοθεραπευτή περιλαμβάνει μια ποικιλία μεθόδων και τεχνικών. Κάποιες από τις βασικές είναι αυτοί των manual therapy techniques (τεχνικές χειροθεραπείας) κομμάτια των οποίων είναι οι τεχνικές θεραπευτικής μάλαξης και κινητοποίησης (παθητικής, ενεργητικής), οι ειδικές τεχνικές κινητοποίησης και οι χειρισμοί. Ακόμη περισσότερο περιλαμβάνει, προγράμματα θεραπευτικής άσκησης, ενημέρωση και εκπαίδευση του ασθενούς, αλλά και μηχανικά μέσα όπως τροχούς, ηλεκτρικό διάδρομο και συσκευές έλξης. Επίσης, περιλαμβάνει φυσικά μέσα. Tέτοια είναι: το θερμό, το κρύο, τα θεραπευτικά ρεύματα, ο υπέρηχος, οι συσκευές μαγνητοθεραπείας, αλλά και οι συσκευές ηλεκτρομαγνητισμού. Οι τελευταίες αναφέρονται σε μηχανήματα, όπως το tecar που αφορά κύματα ηλεκτρομαγνητισμού σε συχνότητες ραδιοκύματος και το laser.
Επίσης, στη φυσικοθεραπεία είναι σύνηθες να γίνεται χρήση θεραπευτικών ουσιών σε μορφή κρέμας ή γέλης, όπως στη διαδικασία της φωνοφόρεσης ή της λιγότερης χρησιμοποιούμενης τεχνικής της ιοντοφόρεσης που με τη βοήθεια των υπερήχων και του θεραπευτικού ρεύματος αντίστοιχα, πραγματοποιείται διαδερμική διείσδυση φαρμάκου για τη μείωση του πόνου, της φλεγμονής και του οιδήματος. Υπάρχουν περιπτώσεις που για την εξάλειψη συμπτωμάτων πόνου, δυσκινησίας, και νευρομυϊκών εντάσεων χρησιμοποιούνται πιο επεμβατικές, αλλά ωστόσο ακίνδυνες τεχνικές όπως αυτή του dry needle techique (τεχνική ξηράς βελόνας) και του βιοιατρικού βελονισμού, όπου γίνεται χρήση πολύ ψηλών και ανώδυνων αποστειρωμένων και μιας χρήσεως βελονών βελονισμού.
Τέλος, η θεραπευτική παρέμβαση μπορεί να επεκτείνεται σε προσθετικές και ορθωτικές παρεμβάσεις όπως το kinesiotaping που με τη χρήση ειδικικής κινησιολογικής ταινίας βελτιώνεται η λειτουργικότητα μιας περιοχής και μειώνονται τα ενοχλητικά συμπτωμάτα σε αυτή. Άλλες προσθετικές και ορθωτικές παρεμβάσεις είναι οι πάτοι και οι βακτηρίες.
Αρχαιότητα
Οι γιατροί όπως ο Ιπποκράτης και αργότερα ο Galen πιστεύεται ότι ήταν οι πρώτοι επαγγελματίες της φυσικής θεραπείας, υποστηρίζοντας τη θεραπευτική μάλαξη, τις τεχνικές χειροθεραπείας και την υδροθεραπεία για να θεραπεύσουν τους ανθρώπους το 460 π.Χ.
1800 μ.χ. με 1920 μ.χ.
Με την επιστημονική και την τεχνολογική επανάσταση που ακολούθησε το Διαφωτισμό, κατασκευάστηκαν μηχανές όπως το Gymnasticon. Μηχανές που αναπτύχθηκαν για τη θεραπεία της ουρικής αρθρίτιδας και παρόμοιων ασθενειών με τη συστηματική άσκηση των αρθρώσεων, παρόμοια με τις μεταγενέστερες εξελίξεις στη φυσιοθεραπεία. Η πρώτη οργανωμένη μορφή φυσικοθεραπείας με επαγγελματική διάσταση εμφανίζεται από τον Per Henrik Ling, Πατέρα της Σουηδικής Γυμναστικής, που ίδρυσε το Βασιλικό Κεντρικό Ινστιτούτο Γυμναστικής το 1813 μ.Χ. για την προαγωγή της υγείας μέσω της θεραπευτικής άσκησης. Περί τα τέλη του ίδιου αιώνα (1897 μ.Χ.) εμφανίζονται τα πρώτα σωματεία για την οργάνωση των επαγγελματιών υγείας που ασχολούνται με τη φυσικοθεραπεία και περί τις αρχές του επόμενου αιώνα (1916 μ.Χ.) κατά τη διάρκεια του Ά παγκοσμίου πολέμου όπου υπάρχουν πολυπληθείς τραυματίες πολέμου, φαίνεται η αναγκαιότητα της ίδρυσης οργανωμένων συστηματικών σχολών φυσικοθεραπείας, οπότε και εμφανίζονται οι πρώτες σχολές της. Οι εκπαιδευόμενες γυναίκες μαθαίνουν φυσική αγωγή και επανορθωτική άσκηση, και με τη έξαρση της πολιομυελίτιδας του 1916 προωθείται ακόμα περισσότερο η φυσική θεραπεία. Επακόλουθο των παραπάνων είναι το νέο κίνημα της φυσικοθεραπείας να καταλύεται από έρευνα, οπότε και λίγο αργότερα, το 1921 έχουμε την πρώτη ερευνητική δημοσίευση της φυσικοθεραπείας.
Από το ’40 έως τη δεκαετία του ’80
Λίγο πριν τα μέσα του 20ου αιώνα, τη δεκαετία του 1940, η φυσικοθεραπεία βασίζεται κυρίως στην άσκηση , τη μάλαξη και τις έλξεις. Και λίγο αργότερα τη δεκαετία του 1950 με την ανάπτυξη των χειρουργικών επεμβάσεων στις αρθρώσεις για τη σπονδυλική στήλη, οι φυσικοθεραπευτές έγιναν ένα σύνηθες φαινόμενο στα νοσοκομεία. Μετά τα τέλη της δεκαετίας του 1950, οι φυσικοθεραπευτές άρχισαν να εμφανίζονται και πέραν των ορίων του νοσοκομείου, σε δημόσια σχολεία, γηριατρικές εγκαταστάσεις και κέντρα αποκατάστασης. Το 1974, αναπτύσσεται και το τμήμα φυσικοθεραπευτών που ειδικεύονται στην ορθοπεδική, διαδραματίζοντας έτσι, σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη και προώθηση της χειροθεραπείας μέσω ειδικών τεχνικών κινητοποίησης των αρθρώσεων και χειρισμών (orthopaedic manual therapy).
Σήμερα
Παράλληλα, η τεχνολογία ολοένα αναπτύσσεται, επηρεάζοντας και διεισδύοντας σε όλους τους τομείς της ανθρώπινης δράσης και αυτής της φυσικής θεραπείας και αποκατάστασης αναπτύσσοντας τεχνολογίες από τις πρώτες αυτού του θεραπευτικού ρεύματος, της θερμότητας, του νερού με δίνη (δινόλουτρο), του θεραπευτικού και διαγνωστικού υπερήχου, του μαγνήτη, μέχρι τις σημερινές του laser, του Tecar, των ηλεκτρεδιεγερτικών ρευμάτων ανώδυνης και επιταχυμένης θεραπείας, του κρουστικού υπερήχου, της διαμαγνητικής αντλίας και διεγέρτη, και άλλων πολλών, δίνοντας μαζί με όλα τα προαναφερθέντα, εξαιρετικά εργαλεία συνεισφοράς στην αποκατάσταση παθήσεων των συστημάτων του οργανισμού.
Η φιλοσοφία της φυσικοθεραπείας
Η φυσικοθεραπεία είναι η πρώτη θεραπευτική μέθοδος που χρησιμοποίησε ο άνθρωπος για τη θεραπεία του, είναι ενστικτώδης (χτυπάω και ακουμπάω το πονεμένο μέλος για να μαλακώσει ο πόνος, αρχή λειτουργίας των θεραπευτικών ρευμάτων tens), είναι η επιστήμη και η τέχνη ενός συνόλου θεραπευτικών μεθόδων, μέσων και τεχνικών που συνίσταται στην εφαρμογή τους στο σώμα ή σε μέρη αυτού με ορισμένη συχνότητα, χρόνο και μορφή, ανάλογα με το χαρακτήρα και την ένταση της πάθησης ή του σκοπού της θεραπείας ( π.χ. πρόληψη).
Η αρχή της είναι απλή και βασίζεται στην εξάλειψη και τη θεραπεία των συμπτωμάτων και παραγόντων εκείνων που εμποδίζουν την κίνηση σε μια περιοχή του σώματος ή ενός συστήματος του. Άρα η φυσικοθεραπεία βασιζόμενη στην αρχή ότι κίνηση είναι το κέντρο αυτού που λέμε υγεία αποκαθιστά μέσω φυσικών μεθόδων την κινητικότατα, θεραπεύοντας όλα αυτά που την εμποδίζουν, φλεγμονή, πόνο, δυσκαμψία, κακή κυκλοφορία, νευρομυϊκή ένταση, λάθος εργονομία και λειτουργικότητα στην καθημερινότητα, εκπαιδεύοντας και εφαρμόζοντας τεχνικές κινητοποίησης, μάλαξης, άσκησης και θεραπευτικών μέσων για την προαγωγή της λειτουργικότητας σε μια περιοχή ή ενός συστήματος του ανθρωπίνου σώματος.
Επαγγελματική Σταδιοδρομία
Εκτός από την κλινική πρακτική, άλλες δραστηριότητες που συμπεριλαμβάνονται στο επάγγελμα της φυσικοθεραπείας είναι η έρευνα, η εκπαίδευση, η διαβούλευση και η διοίκηση. Οι υπηρεσίες φυσικής θεραπείας μπορούν να παρέχονται ως θεραπεία πρωτοβάθμιας περίθαλψης ή παράλληλα ή σε συνδυασμό με άλλες ιατρικές υπηρεσίες και η επαγγελματική της σταδιοδρομία διαθέτει πολλά πεδία δράσης όπως ο μυοσκελετικός τομέας αποκατάστασης, ο αθλητικός, ο νευρολογικός, η ηλεκτρομυογραφία, η καρδιαναπνευστική αποκατάσταση, η γηριατρική, η ορθοπεδική, η γυναικολογία, η ανδρολογία, καθώς και η παιδιατρική. Επίσης διαδραματίζει σημαντική συνεισφορά σε μεταβολικά και ενδοκρινικά σύνδρομα (παχυσαρκία, εμμηνόπαυση, υποθυρεοειδισμός και διάφορες άλλες αδενοπάθειες και αλλεργίες) και βρίσκει εξαίσια εφαρμογή και αποτελεσματικότητα σε ψυχιατρικά πεδία όπως το άγχος, η υπερένταση και τα συνωδά τους συμπτώματα όπως κεφαλαλγίες, μυϊκά άλγη, και διάφορες άλλες μορφές σωματοποιημένου στρες.
Ο πλούσιος ρόλος του φυσικοθεραπευτή τον κάνει να εμφανίζεται σε πολλά περιβάλλοντα όπως οι ιδιωτικές κλινικές, εξωτερικά ιατρεία, κλινικές υγείας και ευεξίας, νοσοκομεία και κέντρα αποκατάστασης, ιδιωτικές κατοικίες, κέντρα εκπαίδευσης και έρευνας, σχολεία, γυμναστήρια και αθλητικές εγκαταστάσεις. Επίσης ασκεί ρόλους πέραν της φροντίδας ασθενών, σε δραστηριότητες και ρόλους της πολιτικής της υγείας, της ασφάλισης της υγείας, της υγειονομικής περίθαλψης και των υπηρεσίων υγείας. Οι φυσικοθεραπευτές υπηρετούν στον υγειονομικό τομέα ως ειδικοί, πραγματοποιώντας αυτοδύναμα, ύστερα από γνωμάτευση της ανάλογης ιατρικής ειδικότητας, επιστημονικές αξιολογήσεις, υποβάλλοντας τα άτομα σε κλινικές δοκιμασίες και ανάλογες θεραπευτικές παρεμβάσεις.
Ο ρόλος της φυσικοθεραπείας στην πρόληψη και ο τρόπος εφαρμογής της
Σημαντικό μέρος της εργασίας του φυσικοθεραπευτή είναι η πρόληψη της απώλειας της κινητικότητας, αναπτύσσοντας προγράμματα ευεξίας για πιο υγιεινό και δραστήριο τρόπο ζωής παρέχοντας υπηρεσίες σε άτομα και ομάδες για να αναπτύξουν, να διατηρήσουν και να αποκαταστήσουν τη μέγιστη λειτουργική ικανότητα σε όλο το εύρος της ζωή τους, από νεογέννητα έως υπερήλικες. Αυτό περιλαμβάνει τη παροχή θεραπευτικής αγωγής σε περιπτώσεις όπου η μετακίνηση και η λειτουργία απειλούνται από τη γήρανση, τον τραυματισμό, την ασθένεια ή τους περιβαλλοντικούς παράγοντες, καθώς η κινητικότητα και η διατήρηση της είναι κέντρο σε αυτό που λέμε υγεία.